Het UZ in Brussel heeft recent een nieuwe experimentele behandeling gelanceerd voor patiënten met type-1 diabetes. Het UZ in Brussel heeft recent een nieuwe experimentele behandeling gelanceerd voor patiënten met type-1 diabetes. Met de implantaten beleeft het UZ een Europese primeur.
Drie patiënten kregen onderhuids een implantaat, met daarin cellen die de insulineproductie, die normaal in de pancreas moet plaatsvinden, van dat orgaan moeten overnemen. Type-1 diabetes is een auto-immuunziekte, waarbij het eigen lichaam de Betacellen in de alvleesklier of pancreas, die de insuline produceren, vernietigt. Met de implantaten beleeft het UZ een Europese primeur.
In de capsules, ongeveer twee centimeter groot, zitten stamcel-afgeleide cellen in een ontwikkelingsstadium, net voor ze Betacellen zouden worden. "Die cellen zullen zich drie tot zes maanden verder ontwikkelen", zegt professor Bart Keymeulen (VUB), die het klinisch onderzoek leid t voor het Center for Beta Cell Therapy in Diabetes en die nauw samenwerkt met ViaCyte, het bedrijf dat de stamcellen produceert. "Een deel ervan zal zich verder ontwikkelen tot Betacellen die insuline produceren, de andere tot andere soorten endocriene cellen, die voor de productie van bijkomende nuttige hormonen kunnen zorgen."
Insuline wordt bij een gezonde mens geproduceerd door Betacellen. Die bevinden zich in kleine groepjes samen in de zogenaamde Eilandjes van Langerhans, waarin zich ook andere cellen bevinden die hormonen aanmaken. De Betacellen worden bij type-1 diabetici progressief vernietigd door het eigen immuunsysteem van de patiënt. Daardoor valt de insulineproductie stil of wordt ze serieus gereduceerd, waardoor de bloedsuikerspiegel grote sprongen maakt. Te hoge bloedsuikerspiegels leiden op termijn tot ernstige gezondheidsproblemen en te lage bloedspiegels soms zelfs tot een coma.
Voor type-1 diabetes, tot nader order een ongeneeslijke aandoening, waren er tot voor kort maar twee behandelingsmethoden. Er is enerzijds het klassieke systeem van bloedsuiker meten, en vervolgens remediëren met een aangepaste dosis insuline, die onderhuids wordt ingespoten. Anderzijds worden de voorbije jaren Eilandjes van Langerhans afkomstig van afgestorven donoren getransplanteerd bij type-1 patiënten met de meest uitgesproken bloedsuikerschommelingen. Maar het aantal beschikbare alvleesklieren om de Eilandjes uit te isoleren, is beperkt en hun kwaliteit is erg variabel. De therapie die nu getest wordt bij mensen, lijkt nieuwe kansen te bieden voor een genezing van type-1 diabetes.
"De ingeplante capsules zijn een erg veilige manier om de nieuwe methode te testen", zegt Keymeulen. "In de capsules zijn kleine gaatjes gemaakt waardoor er wél een uitwisseling van voedingsstoffen en zuurstof mogelijk is met de omgeving waar de capsules zijn ingeplant en er ook insuline en hormonen in de bloedbaan kunnen terechtkomen. Een goede doorbloeding rond de kapsels is essentieel voor een goede werking van de cellen. Bij proefdieren bleek dat de insulineproductie en vrijlating in de capsules de suikerwaarden in de bloedbaan volgden en dat de ingekapselde Betacellen aan het werk werden gezet bij hoge suikerwaarden en vice versa."
Momenteel is de eerste fase van het klinische onderzoek ingezet waarbij de vorming van betacellen in de onderhuidse kapsels wordt bestudeerd. In een tweede fase wil Keymeulen met zijn team onderzoeken hoe performant de implantaten zijn, hoeveel insuline ze produceren en hoe lang ze dat blijven doen.
