Onlangs diende Irina De Knop (Open VLD) in de Kamer een resolutievoorstel in om de behandeling van longkanker te verbeteren in ons land. Ze somt de sterktes en zwaktes op van ons beleid om vervolgens verbeteringsvoorstellen te formuleren en aanbevelingen te richten tot de federale regering. Ruim 9.000 Belgen krijgen jaarlijks de diagnose van deze zeer dodelijke aandoening.

Longkanker is na borst- en colorectale kanker de meest voorkomende kanker in Europa en België. Jaarlijks sterven bijna 400.000 Europeanen eraan, wat het de meest dodelijke vorm van kanker maakt. In België krijgen meer dan 9.000 mensen jaarlijks de diagnose, met een incidentie van 84 per 100.000 inwoners. De vijfjaarsoverleving bedraagt slechts 18%, wat België op de vierde plaats in Europa zet.

Roken is verantwoordelijk voor 90 % van de gevallen. Bij mannen is het aantal diagnoses licht gedaald sinds 2004, maar bij vrouwen is dit gestegen. Een probleem is de laattijdige diagnose: slechts een klein deel van de patiënten wordt in een vroeg stadium gediagnosticeerd. De meeste diagnoses gebeuren pas in stadium IV, wat de overlevingskansen ernstig beperkt.

Sterktes

Als sterktes van het Belgische beleid ziet Irina De Knop de volgende punten:

• Snelle toegang tot kwaliteitszorg en innovatieve behandelingen.
• Multidisciplinaire aanpak met goede omkadering.
• Gebruik van predictieve biomarkers gekoppeld aan terugbetaling. We moeten er evenwel op letten dat het budget mee‑evolueert met de groep van patiënten die hiervoor in aanmerking komt. 
• Betrokkenheid van kankerorganisaties bij richtlijnontwikkeling.

Dit zijn de zwaktes:

• Onvoldoende investering in preventie en rookstopinitiatieven.
• Laattijdige detectie.
• Vertraging in terugbetaling van innovatieve therapieën (gemiddeld 440 dagen). Bovendien zijn niet alle innovaties beschikbaar in België – 75 van de 152 innovatieve geneesmiddelen (periode 2016‑2019) zijn niet beschikbaar in ons land. De experts vrezen bovendien dat het budget dat jaarlijks wordt uitgetrokken voor de terugbetaling van immunohistochemische en andere diagnostische tests (en voor het registreren van bijbehorende gegevens) niet zal volstaan, rekening houdend met de bijkomende indicaties (en bijbehorende patiëntenaantallen) en de technologische ontwikkelingen die op til zijn.
• Verouderde richtlijnen (laatste update 2013). Intussen stonden de medische beeldvorming, de moleculaire biologie, de radiotherapie, de chirurgie en de beschikbare rekenkracht en farmacologie niet stil...
• Onvoldoende aandacht voor psychosociale zorg.
• Budgettaire onzekerheden rond diagnostische testen.

Hoe kunnen we het beleid verbeteren?

Inzake preventie door extra in te zetten op: sensibilisering en rookstop met het oog op een tabaksvrije generatie. Gericht screenen van risicogroepen via CT-scans kan levens redden. De NELSON-studie toont aan dat screening de longkankermortaliteit met 26% bij mannen en tot 60% bij vrouwen kan verminderen. Daarbij is een goede selectie van doelgroepen en opleiding van radiologen essentieel. Toch moeten ook de nadelen overwogen worden, met name vals-positieven, overdiagnoses en stralingsrisico.

Wat de behandeling betreft, bieden nieuwe therapieën zoals immunotherapie en targeted therapieën betere overlevingskansen. Dat vergt wel een dringende actualisatie van de Belgische richtlijnen. En de terugbetaling van diagnostische testen moet worden uitgebreid naar patiënten in niet-gemetastaseerde stadia.

Longkankerpatiënten hebben vaak te kampen met stigma en psychologische belasting. Psychosociale begeleiding is dus essentieel, niet alleen tijdens de behandeling maar ook erna. Oncologische verpleegkundigen zouden hierin een eerste rol kunnen spelen, ondersteund door aangepaste opleiding en richtlijnen, zegt het resolutievoorstel.

Het Kankerregister speelt zoals bekend een cruciale rol in de verzameling en analyse van gegevens over longkanker. Een verdere ontwikkeling van dit systeem is nodig, inclusief integratie van real-world data, PROMs (patiëntgerapporteerde uitkomsten), AI en betere koppeling tussen databanken. Dit alles moet bijdragen aan evidence-based beleidsvoering en optimalisatie van zorg.

Aanbevelingen

Dat leidt tot de volgende aanbevelingen aan de federale regering:

• Maak longkankerzorg een nationale prioriteit.
• Actualiseer en breid de klinische richtlijnen uit, inclusief psychosociale zorg. Hoe kan de geactualiseerde Belgische richtlijn de basis vormen voor het opstellen van een geïntegreerd zorgtraject longkanker?
• Verzeker snelle toegang tot innovatieve behandelingen.
• Werk samen met de deelstaten aan een gerichte bevolkingsscreening. De deestaten moeten worden aangezet tot het opzetten van een gericht bevolkingsonderzoek om longkanker in een vroeg stadium gericht te detecteren.
• Stimuleer het Kankerregister om verder te evolueren als dataleider.
• Voer het regeerakkoord uit rond een tabaksvrije generatie.

Afwachten of de Kamer positief staat tegenover deze belangrijke resolutie. Hierbij de volledige resolutietekst.

`> UZA en U Antwerpen starten pilootproject rond longkankerscreening