In het UZ Gent is een patiënt met uitgezaaide longkanker behandeld met een cellulair vaccin. Longarts prof. dr. Karim Vermaelen en zijn team passen als eersten die vorm van celtherapie toe bij een longkankerpatiënt. De ontwikkeling en toediening van het vaccin verlopen in studieverband met de financiële steun van Kom op tegen Kanker en Stichting tegen Kanker. 

Vaccins zijn vooral bekend als een preventieve maatregel om ziektes te voorkomen. In deze studie wordt het vaccin ingezet als behandeling om de kankercellen te vernietigen. Deze eerste studie richt zich op patiënten met uitgezaaide longkanker die geen andere behandeling meer krijgen.   

Dendritisch celvaccin

‘Op basis van witte bloedcellen van de patiënt kweken we in het lab een groot aantal dendritische cellen die we opladen met een unieke combinatie van vier antigenen van de longkanker,’ legt prof. Vermaelen uit. ‘Dendritische cellen spelen in ons immuunsysteem de rol van poortwachters. De cellen werken als een vaccin: ze stimuleren het immuunsysteem – meer bepaald de lymfocyten in het lichaam van de patiënt - om de kankercellen te herkennen en gericht te vernietigen.’

Aanvulling op immunotherapie

Vele kankerpatiënten krijgen vandaag een vorm van immunotherapie toegediend. Die moet de uitgeputte afweercellen opnieuw activeren. Maar de therapie slaat niet altijd aan omdat ze maar één van de vele stappen in het afweerproces tegen de tumor verbetert. Het dendritisch celvaccin herstelt meerdere stappen in het proces en kan een aanvulling zijn op de bestaande immunotherapie. ‘We hopen dat we dit vaccin in de toekomst kunnen aanbieden wanneer de tumor hervalt onder de bestaande immunotherapie, al dan niet als combinatiebehandeling,’ besluit prof. Vermaelen.

Studie fase 1

Op dit moment bevindt de studie zich in de eerste fase. Het team van prof. Vermaelen ontwikkelt de dendritische cellen in het lab en het team van prof. Bart Vandekerckhove vertaalt het verder tot een product dat klaar is om toe te dienen aan de patiënt. Het werd de voorbije weken voor het eerst toegediend aan een patiënt. In deze fase moet de studie in de eerste plaats de veiligheid van het vaccin nagaan en bekijken of het vaccin effectief een afweerreactie tegen de antigenen in longkanker opwekt.

(c)  beeld: Christophe Vander Eecken