De verspreiding van externe automatische defibrillatoren (AED) op publiekelijk toegankelijke plaatsen, heeft in ons land maar een beperkte impact op het sterftecijfer door hartstilstanden, vooral zolang andere factoren die de overlevingskans verhogen niet simultaan worden aangepakt. Dat blijkt uit een nieuw onderzoek van het Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg (KCE), dat donderdag wordt gepubliceerd. Zo weet het grote publiek vandaag nog onvoldoende wat het in dergelijke situaties moet doen, en zijn de bestaande toestellen niet optimaal verspreid.

Ons land heeft, in tegenstelling tot landen als Nederland of de Scandinavische landen, slechts een beperkt beleid rond de AED, dat enkel bestaat uit het plaatsen van de toestellen AED's, zonder echte coördinatie. Iedereen die dat wenst k an een AED in zijn gebouw plaatsen, en momenteel bevinden er zich zo tussen de 8.000 en 10.000 in ons land, waarvan 70 procent privé-eigendom is.

Het KCE heeft een simulatie uitgevoerd op basis van de beschikbare internationale en Belgische resultaten. Daaruit blijkt dat de AED's in de huidige situatie mogelijk 6 tot 28 levens per jaar zullen redden, terwijl in België jaarlijks ongeveer 9.000 mensen te maken krijgen met een plotse hartstilstand. In 17 tot 30 procent van de gevallen gebeurt dat op een openbare plaats.

Het KCE berekende dat slechts 8 procent van de slachtoffers kan geholpen worden door een defibrillatie door omstaanders. Dat komt onder meer omdat niet alle hartstilstanden opgelost kunnen worden met een elektrische schok, of omdat niet alle gevallen nog te verhelpen zijn op het moment dat de AED klaar is om te worden gebruikt. Ook is het publiek nog zeer terughoudend om schokken toe te dienen, en vormt de toegankelijkheid van de toestellen, die vooral in privégebouwen geplaatst zijn, een probleem.

Het grootste probleem is echter dat ze moeilijk te vinden zijn, omdat ze momenteel niet volledig in kaart kunnen worden gebracht. Alle AED's moeten in theorie geregistreerd worden bij de FOD Volksgezondheid, maar de procedure is complex en ontmoedigt veel eigenaars. Ondertussen werden er wel al apps ontwikkeld om de AED's te kunnen vinden, maar die zijn onvolledig en verschillen onderling.

"Jammer genoeg zal de impact van AED's op de algemene sterfte door hartstilstand in ons land beperkt blijven, vooral zolang de overige schakels in de overlevingsketen worden verwaarloosd", besluit het KCE, dat aanraadt om die schakels eerst te optimaliseren. Zo kan men het competentieniveau van het grote publiek verbeteren met informatiecampagnes en door opleidingen te verplichten vanaf het middelbare onderwijs of in bedrijven. Ook kan een nieuwe, snellere aanpak uitgetest worden, bijvoorbeeld door mobiele apparaten te voorzien voor professionals, zoals de politie of brandweerlui, of door vrijwilligers op te leiden die onmiddellijk kunnen worden gelokaliseerd en ingeschakeld door de hulpdiensten.