De American Gastroenterological Association (AGA) ontwikkelde nieuwe voedingsaanbevelingen voor mensen met inflammatoire darmziekten (IBD) op basis van huidig onderzoek en de mening van experts. Welke diëten zijn nuttig bij IBD?

Een praktijkupdate van de AGA geeft voedingsaanbevelingen als onderdeel van de behandeling van IBD (Gastroenterol 2024; online 23 januari). Doel van deze Clinical Practice Update (CPU) van de AGA is om 'best practice' adviezen te geven over de onderwerpen voeding en voedingstherapieën bij de behandeling van IBD, waarbij de nadruk ligt op de identificatie en behandeling van ondervoeding bij deze patiënten. 

Het onderzoeksteam onder leiding van prof. Jana Hashash van de Mayo Clinic in Jacksonville richt zich op typische klinische scenario's en op de diagnose en behandeling van verkeerde voeding.

1) Mediterraan dieet
Mits er geen contra-indicaties zijn, raden de experts mensen met IBD aan om een mediterraan dieet te volgen met veel vers fruit en groenten, enkelvoudig onverzadigde vetzuren, complexe koolhydraten en magere eiwitten, maar weinig sterk bewerkte voedingsmiddelen, suiker en zout. "Een dieet met weinig rood en bewerkt vlees kan opflakkeringen van colitis ulcerosa verminderen, maar dat is niet waargenomen bij de ziekte van Crohn."

2) Zorgvuldig kauwen en verwerken
IBD-patiënten met symptomatische darmvernauwingen kunnen vezelrijk plantaardig voedsel niet verdragen. Voorzichtig kauwen en koken, evenals het verwerken van fruit en groenten tot een zachte textuur, kan hen helpen om meer plantaardig voedsel en vezels in hun dieet op te nemen.

3) Vloeibare voeding
"Exclusieve enterale voeding met vloeibare voeding is een effectieve therapie om klinische remissie en endoscopische respons te induceren bij de ziekte van Crohn, met sterkere evidentie bij kinderen dan bij volwassenen," schrijven Hashash et al. Het kan worden beschouwd als een steroïd sparende overbruggingstherapie.

4) Speciaal dieet
Een Crohn's Disease Exclusion Diet (CDED), een vorm van gedeeltelijke enterale voedingstherapie, kan helpen bij het induceren van klinische remissie en endoscopische respons bij milde tot matige ziekte van Crohn van relatief korte duur.

5) Exclusieve enterale voeding
Exclusieve enterale voeding kan ook een effectieve therapie zijn voor ondervoede mensen, voorafgaand aan een geplande operatie voor de ziekte van Crohn om de voedingstoestand te optimaliseren en postoperatieve complicaties te verminderen.

6) Parenterale voeding op korte termijn
Bij patiënten met IBD die een intra-abdominaal abces en/of flegmonale ontsteking hebben die optimale voeding via het spijsverteringskanaal beperkt, kan kortdurende parenterale voeding worden gebruikt om darmrust te garanderen in de preoperatieve fase, adviseren de experts. Dat vermindert infecties en ontstekingen tot aan de operatie en verbetert de resultaten.

7) Parenterale voeding voor bepaalde groepen
Het onderzoeksteam raadt parenterale voeding aan voor ernstig ulcererende darmfistels, langdurige ileus, korte darmsyndroom en IBD met ernstige ondervoeding als orale en enterale voeding geen succes hebben gehad of als enterale toegang niet mogelijk is of gecontra-indiceerd is.

8) Individueel hydratiemanagement
"Bij patiënten met IBD en korte darmsyndroom moet langdurige parenterale voeding indien mogelijk worden overgeschakeld op geïndividualiseerd hydratiebeheer (intraveneuze elektrolyteninname en/of orale rehydratieoplossing) en orale voedselinname om het risico op complicaties op de lange termijn te verminderen", schrijven de onderzoekers. Therapie met GLP-2 agonisten zou deze overgang kunnen vergemakkelijken.

9) Regelmatig controleren op ondervoeding
Voor mensen met IBD roept de AGA op tot regelmatige medische controles op ondervoeding, waarbij symptomen zoals onbedoeld gewichtsverlies, oedeem, vochtretentie en verlies van vet- en spiermassa worden beoordeeld. Als dergelijke symptomen aanwezig zijn, is een uitgebreidere beoordeling van ondervoeding door een voedingsspecialist geïndiceerd. Serumeiwitten worden niet langer aanbevolen voor de diagnose van ondervoeding vanwege hun gebrek aan specificiteit voor voedingsstatus en hun hoge gevoeligheid voor ontsteking.

10) Vitamine D- en ijzertekort
"IBD-patiënten moeten worden gecontroleerd op vitamine D- en ijzertekort," adviseren Hashash et al. Bij patiënten met uitgebreide ileumziekte of eerdere ileumchirurgie (resectie of ileoanale pouch) moet aandacht worden besteed aan vitamine B12-tekort.

11) Voedingsadviezen
"Alle poliklinische en intramurale patiënten met gecompliceerde IBD hebben ook voedingsadvies nodig," zeggen de onderzoekers. Dat geldt met name voor gevallen van ondervoeding, het korte darmsyndroom, enterocutane fistels, de behoefte aan complexere voedingstherapieën zoals parenterale voeding, enterale voeding of uitsluitend enterale voeding, en het behoud van CDED. Ze suggereren dat alle personen met nieuw gediagnosticeerde IBD toegang moeten hebben tot een voedingsdeskundige.

12) Vroegtijdige interventies
Borstvoeding wordt in verband gebracht met een lager risico op de diagnose IBD in de kindertijd. Een gezond, evenwichtig mediterraan dieet met veel fruit en groenten en weinig sterk bewerkte voedingsmiddelen correleert ook met een lager risico op het ontwikkelen van IBD.