Per dag krijgen 46 Belgen de diagnose chronisch hartfalen. De wetenschap zoekt naar nieuwe behandelingen tegen de ziekte, soms ook ‘de kanker van het hart’ genoemd. Onderzoekers van UAntwerpen konden nu veelbelovende moleculen identificeren. Die verbeteren onder meer de functie van het hart na een infarct.

Chronisch hartfalen is een veel voorkomende ziekte waarbij de hartspier aangetast wordt en het hart onvoldoende bloed kan rondpompen. In België zijn er tussen de 200.000 en 250.000 patiënten. Chronisch hartfalen kan het gevolg zijn van een hartinfarct, maar ook bijvoorbeeld van hoge bloeddruk, suikerziekte of een behandeling met chemotherapie. Patiënten met hartfalen lijden aan vermoeidheid en kortademigheid, en hebben een hoge kans op vroegtijdig overlijden.

De voorbije dertig jaar werden verschillende nieuwe medicijnen voor hartfalen ontwikkeld, maar desondanks blijft de prognose somber en worden patiënten met hartfalen frequent gehospitaliseerd. Daardoor is er een grote nood aan nieuwe behandelingen voor deze ziekte. 

Wetenschappers van de Universiteit Antwerpen hebben aangetoond dat een specifiek eiwit met de naam ERBB4, aanwezig op zowat alle celtypes van het hart, geactiveerd kan worden met chemische moleculen. Deze multicellulaire impact van ERBB4-activatie op het hart is uniek omdat geen enkel bestaand medicijn dit kan uitlokken.

Tot op heden was de enige gekende activator van ERBB4 een natuurlijk signaaleiwit, genaamd Neureguline-1. Neureguline-1 beschermt het hart tegen hartfalen, maar kan moeilijk als therapie worden gebruikt omdat het niet wordt opgenomen via het maagdarmsysteem.

Littekenvorming afremmen
Jarenlang onderzoek van Antwerpse onderzoekers, in samenwerking met collega’s uit Gent, Leuven en Leiden, heeft nu tot een doorbraak geleid. ”We zijn erin geslaagd om een aantal moleculen die aan ERBB4 binden, te identificeren uit een screening van meer dan 10 000 moleculen”, legt Vincent Segers (Departement Farmaceutische Wetenschappen) uit. “In muizen hebben we aangetoond dat deze moleculen de littekenvorming in het hart afremmen en de functie van het hart verbeteren na een hartinfarct.”

Deze bevindingen werden gepubliceerd in Nature Communications. De onderzoekers willen nu deze moleculen verder optimaliseren en testen in grotere proefdieren met hartfalen, alvorens ze verder te ontwikkelen voor gebruik in mensen.